Szyk, skrzydła i salony

< powrót

Strona główna > Aktualności > Szyk, skrzydła i salony

Mówi się, że co kraj, to obyczaj. A jak to jest z wypracowanym stylem motoryzacji w poszczególnych krajach? Czy jest on odzwierciedleniem tradycji, obyczajów i postępu technicznego? Oto kilka przykładów, które jakby potwierdzały tę tezę.

Francuska ekstrawagancja zrodziła się jako pokłosie paryskiej wolności, swobody i łamania konwenans.w. W okresie międzywojennym Paryż stał się magnesem dla ludzi sztuki i kultury. Kształtujący się parisian chic (paryski szyk) czuć było nie tylko w modzie ulicznej, ale i rozkwitającej motoryzacji. Stąd tyle marek wypuszczało odważne stylistycznie modele. W zbiorach muzeum jest przedstawiciel bodaj najsłynniejszej z nich – Panhard. Zjawiskowy PL17 z lat 50. był esencją tej wielkiej finezji.

Niby blisko położona, a jak daleko w wielu kwestiach – mowa o Anglii. Tu, ma się wrażenie, motoryzacja oparła się na duchu konserwatyzmu epoki wiktoriańskiej. Najsłynniejsze marki (Daimler, Bentley, Rolls-Royce, MG, Austin, Jaguar, Lagonda) nie stroniły od pałacowych inspiracji i panującego w nich stylu, w którym kochała się arystokracja. W fabryce Rolls-Royce powtarzano, że „najpierw budujemy wygodny salon, a na koniec opakowujemy go karoserią”. Zajrzyjcie do „anglika” w muzeum, a odnajdziecie meblościankę i wytworne kanapy: w pierwszym powojennym Bentley’u, wspomnianych „rollsach” i mniej popularnych, jak Lea Fancis czy Humber, który był dla średniej klasy, ale tą wytwornością inspirowany. Stąd wiele modeli już w chwili debiutu trąciło historią. Ale co jakiś czas potrafili zaskoczyć czymś, co zrodziło się wprost z ich ukochanego lotnictwa, jak kultowy E-Type zaprojektowany przez speca od aerodynamiki. Samochody z USA miały rozmach jak ich drapacze chmur. Co się dziwić: bogactwo, szerokie ulice, tania benzyna, rozkwit przemysłu i zamiłowanie do wygody. Tym bardziej, że w Stanach auto stało się elementem popkultury, a amerykańska wolność natchnęła też i stylist.w, którzy konkurowali rozmiarami skrzydeł na błotnikach. Stańcie przy muzealnym Cadillaku – więcej komentarza nie trzeba.

Kompleks ZSRR wobec USA rzutował na radziecką motoryzację. Bez finezji, za to z siermiężnością licującą z tamtejszą kulturą samochodową, ale jakże zapatrzoną na amerykańską „stylówkę”. Naleciałości zza oceanu widać od Ziła, przez Czajkę, po Wołgę. A kiedy i naród dostał popularne modele, kopiowano je na wzór zachodnioeuropejskich (Zaporożec), opracowywano na podstawie „przejętych” po wojnie wizji z fabryk (Moskwicz), albo bazujących na licencjach (Łada). Niestety, zrujnowana w.wczas polska gospodarka, mimo talentu inżynier.w i stylist.w, padła ofiarą gomułkowskiej niechęci do czegoś, co mogłoby rywalizować „ze zgniłym zachodem”, jak mawiał. Tak uśmiercono sensacyjną Syrenę Sport, dlatego dorobiliśmy się tylko skromnej Syreny. Reszta to pokłosie um.w licencyjnych.

Co innego nasi sąsiedzi. W motoryzacji Czechosłowacja miała największy potencjał w środkowej Europie plus zdolnych inżynier.w, zaś swój styl oparła o pragmatyczne podejście do samochodu (Skody). Ale synonimem czechosłowackiego potencjału są zjawiskowe Tatry, które aerodynamiką szokują i dziś.

Ich rzemiosłu blisko było z kolei do inżynierii niemieckiej. Nie bez powodu m.wi się, że to najsolidniej zaprojektowane pojazdy, bo taka tam też panowała kultura techniczna: porządnie i na lata. I może Niemcy nigdy nie mieliby tylu pięknych modeli, gdyby do projektowania nie sięgali po wizjonerskich stylist.w… z zagranicy, jak choćby Francuza Paula Bracqa, twórcę połowy eksponowanych w muzeum Mercedesów.

Rafał Radzymiński

Made In Warmia & Mazury (kwiecień/maj 2024)